*"હો કે મજબૂર મુજે ઉસને ભૂલાયા હોગા,,,,,, જહર ચુપકે સે દવા જાન કે ખાયા હોગા…"*

માનવ જીવનમાં સંબંધો, લાગણીઓ અને યાદોની કડીઓ એટલી ગાઢ હોય છે કે એકવાર કોઈ નજીકનો સાથી છૂટો પડે ત્યારે હૃદય પર એવો ઘા પડે છે જે આખી જિંદગી ભરાતા નથી. પ્રેમ, લાગણી કે મિત્રતાની એ સફર જ્યારે અધૂરી રહી જાય ત્યારે મનમાં અનેક પ્રશ્નો જન્મે છે – શા માટે? કેવી રીતે? ક્યાં ખોટ રહી ગઈ? આ પ્રશ્નોના જવાબો કદાચ ક્યારેય નથી મળતા, પરંતુ એક અંદરખાને લાગણી હંમેશા ત્રાસતી રહે છે કે સામેનો માણસ પણ એ જ પીડામાં હશે.

"હોકે મજબૂર મુજે ઉસને ભૂલાયા હોગા" – આ પંક્તિમાં એ વાત છૂપી છે કે સામેના વ્યક્તિએ ભુલવાનું પસંદ કર્યું હશે, કદાચ પોતાની મજબૂરીને કારણે. ક્યારેક પરિસ્થિતિઓ એવી હોય છે કે સંબંધોને તોડવા સિવાય કોઈ રસ્તો જ રહેતો નથી. સમાજની બાંધછોડ, કુટુંબની ફરજો, કે પછી વ્યક્તિગત જીવનના ઉતાર–ચઢાવ કોઈને કોઈને દૂર કરી દે છે. પરંતુ હકીકત એ છે કે ભૂલવાનું કાર્ય સહેલું નથી. હૃદયના ખૂણામાં યાદો હંમેશાં જીવંત રહે છે.

"જહર ચુપકે સે દવા જાન કર ખાયા હોગા…" – આ પંક્તિમાં એ દુખદ ભાવનાઓ છે કે કદાચ તેણે પોતાના દુઃખને દવા બનાવી દીધું હશે. માણસ બહારથી કેટલો મજબૂત દેખાય, અંદરથી એ દુઃખના ભાર નીચે દબાયેલો જ રહે છે. એ જ ઝેર જેને છુપાવવા માટે હસવું પડે, એ જ ઝેર જેને સહન કરવા માટે સમય સાથે સમાધાન કરવું પડે. ક્યારેક જીવનમાં આગળ વધવા માટે માણસને પોતાના જ ઘા પર મીઠું છાંટીને ચાલવું પડે છે.

પ્રેમ કે લાગણીમાં એક સત્ય એ પણ છે કે કોઈને ભૂલવું અશક્ય છે. આપણે ઘણીવાર કહીએ છીએ કે "સમય બધું ભૂલાવી દે છે," પરંતુ હકીકતમાં સમય માત્ર દુઃખને ઝીણું કરે છે, ભૂલી જવાનું કામ નથી કરતો. યાદો તો મનમાં એ જ રીતે જીવંત રહે છે, બસ એના ઘા સાથે જીવવાનું આપણે શીખી જઈએ છીએ.

જીવનની સફર આગળ વધી જતી રહે છે, પરંતુ ભૂતકાળની છાયાઓ માણસ સાથે ચાલતી જ રહે છે. એક તરફ આશા રહે છે કે ક્યારેક કદાચ સામેનો વ્યક્તિ યાદ કરે, બીજી તરફ એ સમજણ પણ આવે છે કે કદાચ એ યાદ ક્યારેય પરત નહીં આવે. આવી સ્થિતિમાં મનુષ્યને પોતાની અંદર જ એક શક્તિ ઊભી કરવી પડે છે – દુઃખને દવા બનાવીને જીવવાની.

આ પંક્તિઓ આપણને એ પણ શીખવે છે કે દરેક સંબંધ, ભલે તે અધૂરા રહી જાય, જીવનમાં કોઈ ને કોઈ શીખ આપી જ જાય છે. પ્રેમની પીડા હોય કે વિયોગનું દુઃખ, એ માણસને વધુ સંવેદનશીલ, વધુ સમજદાર બનાવે છે. કદાચ એ જ જીવનની વાસ્તવિકતા છે – ઝેરને પણ દવા સમજીને સ્વીકારવું.

નિષ્કર્ષ રૂપે, આ વિષય એ સમજાવે છે કે માણસને કેટલુંય દુઃખ હોય, યાદોની આગ અંદર સળગતી હોય, છતાં જીવન અટકતું નથી. સમયને સાથી બનાવી, પીડાને શક્તિમાં ફેરવીને, જીવનના નવા માર્ગ પર આગળ વધવું જ જીવનનું સાચું સૌંદર્ય છે. *********************************** કે, ડી, સેદાણી,,, આકાશ,,, શાલીગ્રામ પ્રાઈમ,, સાઉથ બોપલ,,, અમદાવાદ 58, d, t, 2025